BÂKÎ
Fatih Camii müezzinlerinden Muhammed Efendi’nin oğlu olarak 933’te (1526-27) İstanbul’da dünyaya gelen Mahmûd Abdülbâkî, gençlik yıllarında camilerin kandillerini yakma görevi olan “serrâclık” yapmış, ardından medreseye girerek devrinin ünlü âlimlerinden ders okumuştur. Genç yaşından itibaren manzumeler yazan Bâkî, meşhur şairlerden Zâtî’nin yanında bulunmuş ve gerek onun takdirini kazanmasıyla gerekse Kanuni de dâhil çeşitli devlet adamlarına sunduğu kasidelerle şiirdeki maharetini herkese kabul ettirmiştir. Süleymaniye Külliyesi bina eminliği ve Haleb kadı naipliği gibi görevlerden sonra ilmî bürokraside yükselerek müderris olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman’ın himayesini görmüş olan şair, onun vefatından sonra II. Selim ve III. Murad dönemlerinde de önemli müderrislik ve kadılıklarda bulunmakla birlikte, yürütmekte olduğu devlet görevlerinden zaman zaman çeşitli müdahalelerle azledilmiştir. III. Murad devrinde sırasıyla Anadolu ve Rumeli kazaskerliği mansıplarını elde etmişse de çok geçmeden emekli edildiği için uzun yıllar beklediği Şeyhülislâmlık vazifesinden mahrum kalmıştır. III. Mehmed’in cülûsuyla yeniden devlet hizmetine dönen ve iki kez daha Rumeli kazaskerliği yapan Bâkî, tüm çabalarına rağmen Şeyhülislâmlık makamına ulaşamamış ve 1008 (1600) senesinde vefat ederek Edirnekapı dışındaki hazireye defnedilmiştir. Daha çok gazeldeki kabiliyetiyle öne çıkan ve Osmanlı’nın her alanda zirvede olduğu bir çağda bu devletin nazım sahasındaki en önemli temsilcisi kabul edilerek “Sultânü’ş-Şuarâ” unvanını kazanan Bâkî, Türk şiirine söyleyiş gücü kazandırması vesilesiyle şöhret ve tesiri asırlarca devam etmiş en mühim Divan şairlerinden biri kabul edilmektedir.
Başlıca Eserleri: 1. Dîvân 2. Fezâ’ilü’l-Cihâd 3. Me‘âlimü’l-Yakīn fî Sîreti Seyyidi’l-Mürselîn 4. Fezâ’il-i Mekke 5. Hayâtu'l-Kulûb bi-Rivâyâti Ebî Eyyûb
Fezâ’ilü’l-Cihâd: Cihâdın Faziletleri, 2025 yılında yayımlanmıştır.
İBNÜ’N-NEHHÂS ED-DIMAŞKĪ
Tam adı Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Ahmed b. İbrâhîm olan ve daha ziyade “İbnü’n-Nehhâs” lakabıyla tanınan müellif, Dımaşk’ta doğmuş olmakla birlikte Timur’un 803 (1401) yılında burayı işgali sırasında Mısır’a giderek Dimyât’a yerleşmiştir. Hanefî ve Şâfiî fıkhının yanı sıra riyâzî ilimlerde de öne çıkmış olan İbnü’n-Nehhâs’ın hadîs, fıkıh, kelâm ve tasavvuf sahalarında eserler verdiği bilinmektedir. Osmanlı kazasker ve şairi Bâkî’nin Fezâ’ilü’l-Cihâd adıyla Türkçeye çevirdiği Meşâri‘u’l-Eşvâk ilâ Mesâri‘i’l-‘Uşşâk adlı eserin müellifi olup cihâda ve şehâdete de fazlasıyla iştiyak duyan İbnü’n-Nehhâs, 814 (1411) senesinde Frenkler’le Dimyât Geçidi’nde yapılan bir muharebeye gönüllü olarak katılmış ve şehid olmuştur.
Başlıca Eserleri: 1. Meşâri‘u’l-Eşvâk ilâ Mesâri‘i’l-‘Uşşâk ve Müsîru’l-Ğarâm ilâ Dâri’s-Selâm 2. Tenbîhü’l-Ğāfilîn ‘an A‘mâli’l-Câhilîn ve Tahzîru’s-Sâlikîn min Ef‘âli’l-Hâlikîn 3. Beyânü’l-Mağnem fi’l-Virdi’l-A‘zam 4. Hâşiye ‘alâ Şerhi Tecrîdi’l-Kelâm 5. İhtisâru’r-Ravza li’n-Nevevî 6. Şerhu Makāmâti’l-Harîrî