KÂDÎ BEYZÂVÎ
Şîraz yakınlarındaki Beyzâ kasabasında dünyaya geldi. Hicrî 585 (1189) yılı civarında doğduğu söylenmektedir. Çocukluğu Beyzâ’da geçti. Babasının, Şîraz’da kadılık yapması sebebiyle hayatının çoğunu burada geçirdi. Babasından icâzet aldıktan sonra Şiraz’da Ehl-i sünnet âlimlerinden aklî ve naklî ilimleri tahsil etti. Bizzat kendisi Hz. Peygamber’e kadar varan bir ulemâ zinciri sayarak bağlı bulunduğu ilmî silsileyi zikreder. Bununla beraber babasının dışında doğrudan kendilerinden faydalandığı hocalarının kimler olduğu hakkında fazla bilgi yoktur. Kemâleddin el-Merâgī, Abdurrahman b. Ahmed el-İsfahânî, Çârberdî ve Zeynüddin el-Henkî meşhur talebelerindendir. İslâmî ilimlerin hemen hepsine dair birçok eser telif ederek “allâme” unvanını kazanan Beyzâvî’nin güçlü bir ilmî şahsiyeti vardır. Ömrünün sonunda kadılıktan ayrılarak Tebriz’e yerleşti ve ömrünün geri kalan kısmını ilim, ibadet ve riyazetle geçirdi. Beyzâvî’nin vefat tarihi konusunda 641 (1243) ile 716 (1316) yılları arasında değişen çok farklı rakamlar verilir. Ancak kaynakların çoğu onun 685 (1286) yılında Tebriz’de vefat ettiğini belirtir.
Başlıca eserler: 1. Envârü’t-tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl 2. Minhâcü’l-Vusûl ilâ ‘İlmi’l-Usûl 3. Tavâli‘u’l-Envâr min Metâli‘i’l-Enzâr 4. Lübbü’l-Elbâb fî ‘İlmi’l-İ‘râb 5. Müntehe’l-Münâ fî Şerhi Esmâ’illâhi’l-Hüsnâ
Tavâli‘u’l-Envâr: Kelâm Metafiziği, 2014 yılında Başkanlığımız tarafından yayımlanmıştır.
(Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi’nden özetlenerek alınmıştır.)