NASÎRUDDÎN ET-TÛSÎ
11 Cemâziyelevvel 597’de (17 Şubat 1201) Tûs’ta doğdu. En çok kullanılan lakabı Hâce Nasîrüddin’dir. İlk eğitimini babasından alan Tûsî on beş yaşlarında iken dönemin ilim merkezlerine yolculuk yaptı. Nîşâbur’da Muînüddin Sâlim b. Bedrân el-Mâzinî el-Mısrî’den fıkıh, Ferîdüddin Dâmâd diye bilinen Ebû Muhammed Hasan b. Muhammed Ferîmûdî’den İbn Sînâ’nın eserlerini ve özellikle el-İşârât ve’t-Tenbîhât’ı okudu ve felsefe dersleri aldı. Aklî ilimlerdeki hocaları Ferîdüddin Dâmâd, Ebû Ali Sadreddin Muhammed b. Hârisân es-Serahsî, Efdalüddin Gîlânî, Ebü’l-Abbas Fazl b. Muhammed Lûkerî, Behmenyâr b. Merzübân el-Âzerbaycânî, İbn Sînâ; naklî ilimlerdeki hocalar silsilesi de babası Muhammed b. Hasan, Fazlullah b. Ali b. Abdullah el-Hasenî er-Râvendî, Ebû Ca‘fer et-Tûsî, Şerîf el-Murtazâ şeklinde sıralanır. Moğol istilâsı sırasında Tûsî, İsmâilî hâkimi Nâsırüddin Abdürrahîm b. Ebû Mansûr Muhteşem'in yanında itibar gördü. Felsefî ve tecrübî ilimler alanında değerli eserlerinin çoğunu burada yazdı. Ancak çok geçmeden İsmâilîler’le arası açıldı. Alamut kalesinin tesliminde oynadığı rolden dolayı Hülâgû’dan iltifat gördü. Hatta bazı kaynakların belirttiği üzere Tûsî’yi vezir yaptı. Ardından Tûsî, Hülâgû’nun Bağdat seferine de katıldı. Hülâgû’yu ikna ederek Azerbaycan’ın Merâga şehrinde kendi dönemine kadar İslâm coğrafyasında yapılan en büyük rasathânenin kurulmasını sağladı. Merâga’daki faaliyetlerini sürdüren Tûsî Bağdat’a yaptığı bir seferde vefat etti (18 Zilhicce 672 / 25 Haziran 1274). Sünnî ve Şiî kaynaklarında Tûsî’nin güzel ahlâklı, mütevazi ve insanlara karşı saygılı olduğu kaydedilir. Yetiştirdiği öğrenciler arasında Ali b. Ömer el-Kâtibî, Kutbüddîn-i Şîrâzî, İbn Meysem el-Bahrânî, İbnü’l-Mutahhar el-Hillî, Hasan b. Şerefşah, İbnü’l-Havvâm, İbnü’l-Fuvatî gibi âlimler bulunmaktadır.
Başlıca eserleri: 1. Tecrîdü’l-İ‘tikād 2. Telhîsü’l-Muhassal 3. Ahlâk-ı Nâsırî 4. el-Fusûl 5. Tahrîru Usûli’l-Hendese 6. Şerhu’l-İşârât (Hallü Müşkilâti’l-İşârât)
Tahrîru Usûli’l-Hendese, 2012 yılında Başkanlığımız tarafından yayımlanmıştır.
(Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi’nden özetlenerek alınmıştır.)