SÂİD el-ENDELÜSÎ
420’de (1029) Meriye (Almeria) şehrinde doğdu. Dedesi Abdurrahman b. Muhammed b. Sâid, Şüzûne (Sdone) kadısı idi. Meriye’de temel eğitimini aldıktan sonra Kurtuba’ya (Cordoba) giderek aklî ve naklî ilimlerde dönemin önde gelen âlimlerinden ders gördü; bu sırada İbn Hazm’ı tanıma imkânı buldu. Onunla ilişkisini kendisi Kurtuba’dan ayrıldıktan sonra mektuplaşmak suretiyle devam ettirdi. İbnü’l-Vakşî diye tanınan Ebü’l-Velîd Hişâm b. Ahmed el-Kinânî’den yararlanmak için 438’de (1046-47) Tuleytula’ya (Toledo) gitti; hocası vefat edinceye kadar yirmi iki yıl onun yanında kaldı. “İlim deryası, ahlâk ve fazilet timsali” diye söz ettiği hocasından matematik, astronomi ve mantık yanında fıkıh, hadis, kelâm, dil ve edebiyat dersleri aldığı anlaşılmaktadır. Sâid’in bu şehirde tanıdığı, astronomi ve kozmografyaya dair kendisinden çok şey öğrendiğini söylediği diğer bir âlim de Ebû İshak b. İbrâhim b. Eyyûb b. İdrîs et-Tücîbî’dir. Endülüs’ün çeşitli bölgelerine yaptığı seyahatlerde görüşme imkânı bulduğu ilim adamları hakkında kültür tarihi açısından çok değerli bilgiler veren Sâid hayatının sonlarına doğru Tuleytula kadısı oldu. Bu sebeple kaynaklar ondan genellikle Kādî Sâid diye söz etmektedir. Tuleytula’da kurduğu rasathânede gözlem yaparken müslüman ve yahudi bilginlerin katkılarından da yararlanmıştır.
Başlıca Eserleri: 1. Kitâbü’t-Ta‘rîf bi-Tabakāti’l-Ümem (Tabakātü’l-Ümem)
Tabakātü’l-Ümem: Milletlerin Bilim Tarihi, 2014 yılında Başkanlığımız tarafından yayımlanmıştır.
(Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi’nden özetlenerek alınmıştır.)